Darowizna to popularny sposób przekazania majątku bliskim osobom, jednak wiąże się z określonymi kosztami notarialnymi. Zastanawiasz się, ile musisz zapłacić notariuszowi przy darowiźnie mieszkania, domu czy działki? W tym artykule wyjaśniam, z jakimi wydatkami trzeba się liczyć i od czego zależą opłaty notarialne przy umowie darowizny.
Czym jest darowizna i kiedy wymaga formy aktu notarialnego?
Darowizna to umowa, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego przekazania części lub całości swojego majątku obdarowanemu. Choć niektóre darowizny można zawrzeć w zwykłej formie pisemnej, w przypadku nieruchomości (mieszkań, domów, działek) forma aktu notarialnego jest obowiązkowa. Bez wizyty u notariusza taka darowizna po prostu nie będzie ważna prawnie i nie wywoła skutków, na których nam zależy.
Warto wiedzieć, że formę aktu notarialnego wymagają również darowizny:
- spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
- przedsiębiorstwa
- praw autorskich i pokrewnych
Ciekawostka: Choć darowizna z definicji jest bezpłatna, obdarowany przejmuje na siebie wszystkie koszty związane z jej sporządzeniem, chyba że umówiono się inaczej. To ważna informacja, którą warto uwzględnić w planowaniu budżetu.
Z jakich elementów składają się koszty notarialne przy darowiźnie?
Całkowity koszt wizyty u notariusza w celu sporządzenia umowy darowizny obejmuje kilka składników, które warto poznać przed podjęciem decyzji:
Taksa notarialna (wynagrodzenie notariusza)
Podstawowym kosztem jest taksa notarialna, czyli wynagrodzenie notariusza za sporządzenie aktu. Jej wysokość jest regulowana rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości i zależy od wartości przedmiotu darowizny:
- do 3000 zł – taksa wynosi 100 zł
- od 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł
- od 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł
- od 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł
- od 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł
- od 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł
- powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)
Przy darowiźnie nieruchomości należy zapłacić podatek PCC w wysokości 2% wartości rynkowej nieruchomości. Członkowie najbliższej rodziny są zwolnieni z tego podatku (małżonkowie, zstępni, wstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha). To znacząca ulga, która może zaoszczędzić tysiące złotych przy darowiznach o wysokiej wartości.
Dodatkowe opłaty
Do kosztów notarialnych należy doliczyć:
- Opłatę za wypisy aktu notarialnego (6 zł za stronę) – zazwyczaj potrzebujesz kilku egzemplarzy dla różnych instytucji
- Podatek VAT (23% od taksy notarialnej i opłat za wypisy)
- Opłatę sądową za wpis do księgi wieczystej (150-200 zł) – niezbędną do uwidocznienia zmiany właściciela w oficjalnym rejestrze
Przykładowe koszty darowizny w praktyce
Zobaczmy, ile w praktyce kosztuje darowizna na konkretnych przykładach, które pomogą lepiej zrozumieć skalę wydatków:
Darowizna mieszkania o wartości 300 000 zł dla dziecka
- Taksa notarialna: 1010 zł + 0,4% od 240 000 zł = 1970 zł
- VAT od taksy: 453 zł
- Wypisy (około 10 stron): 60 zł + 14 zł VAT
- Opłata sądowa za zmianę w księdze wieczystej: 150 zł
Łączny koszt: około 2647 zł
Pamiętaj: Przy darowiźnie dla dziecka nie płacisz podatku PCC, co znacząco obniża całkowity koszt transakcji! Gdyby ta sama nieruchomość była darowana osobie spoza kręgu najbliższej rodziny, dodatkowy koszt wyniósłby aż 6000 zł (2% od 300 000 zł).
Darowizna działki o wartości 100 000 zł dla osoby spoza najbliższej rodziny
- Taksa notarialna: 1010 zł + 0,4% od 40 000 zł = 1170 zł
- VAT od taksy: 269 zł
- Wypisy (około 8 stron): 48 zł + 11 zł VAT
- Opłata sądowa: 150 zł
- Podatek PCC (2% od wartości): 2000 zł
Łączny koszt: około 3648 zł
Jak obniżyć koszty notarialne przy darowiźnie?
Istnieje kilka sprawdzonych sposobów na zmniejszenie wydatków związanych z darowizną:
1. Negocjuj z notariuszem – maksymalne stawki są określone w rozporządzeniu, ale notariusz może zastosować niższe. Warto porównać oferty kilku kancelarii notarialnych, szczególnie przy darowiznach o wysokiej wartości.
2. Rozważ darowiznę częściową – zamiast przekazywać całą nieruchomość jednorazowo, możesz rozłożyć darowiznę na części (np. najpierw 1/2 udziału, później kolejną część). Taka strategia pozwala rozłożyć koszty w czasie i może być korzystna podatkowo.
3. Skorzystaj ze zwolnień podatkowych – darowizny w najbliższej rodzinie są zwolnione z podatku PCC i podatku od spadków i darowizn (pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy). Nie zapomnij o dopełnieniu tej formalności, by nie stracić prawa do zwolnienia!
Darowizna to często korzystniejsze rozwiązanie niż czekanie na dziedziczenie, jednak wymaga dokładnego przemyślenia i zaplanowania. Przekazanie majątku za życia daje pewność, że trafi on do wybranej przez nas osoby, a dodatkowo pozwala uniknąć późniejszych komplikacji spadkowych i związanych z nimi kosztów. Przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z notariuszem, który pomoże oszacować dokładne koszty w konkretnej sytuacji i doradzi najlepsze rozwiązanie dopasowane do indywidualnych potrzeb.